در این بین، بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد سال گذشته رسیدن قیمت اکثر کالاها در بازار مواد اولیه به روند کاهشی بازار سهام نیز منجر شده با این حال در حال حاضر بازارها از کف خود فاصله گرفته‌اند که این امر تعدیل بیشتر این بازارها را دور از ذهن ساخته که می‌تواند نشانه بنیادی و مثبت برای تقویت بورس تهران قلمداد شود. در فرآیند استخراج، تولید و حمل‌ونقل‌ بیشتر کالاها نفت و به‌طور کلی انرژی نقش اساسی را ایفا می‌کند. در نتیجه نوسانات قیمتی نفت می‌تواند بر قیمت کالاها اثر بگذارد، در این شرایط، ریزش بیش از 50 درصدی قیمت نفت در ماه‌های گذشته، روند قیمتی کالاهای دیگر را نیز با خود همراه ساخت و افت قیمت جهانی سایر کالاها مانند سنگ آهن، فلزات ومحصولات پتروشیمی مشاهده شد. در شرایط کنونی مشاهده می‌شود که قیمت نفت از کف خود تا حدود زیادی فاصله گرفته است (رشد قیمت نفت WTI آمریکا از قیمت‌های حدود 45 دلار به نزدیک 60 دلار به ازای هر بشکه)، در این شرایط، رشد قیمت نفت مانند اهرم قیمتی برای سایر کالاها عمل کرده؛ در این جا می‌توان رشد قیمت مس از کف 5500 دلاری به محدوده بیش از 6300 دلار به ازای هر تن اشاره کرد. «دنیای‌اقتصاد» اثرات افت و رشد قیمتی کالاها را بر روند سود آوری صنایع مورد بررسی قرار داده است.

نوسانات قیمت کالاها همراه با نفت

سال گذشته شاهد افت بیش از 50 درصدی قیمت نفت بودیم. در این میان، با وجود مازاد عرضه در بازار نفت، تولیدکنندگان بزرگ نفت مقدار عرضه خود را در بازار کاهش ندادند. با افت قیمت نفت، هزینه‌های مربوط به انرژی برای سایر کالاها نیز کاهش پیدا کرد، همچنین شاهد افت هزینه‌های حمل و نقل نیز بودیم. در این میان، اثرپذیری قیمتی کالاها بر اساس وابستگی فرآیند تولید آنها به نفت متفاوت بود؛ برای مثال بنزین که حدود 50 درصد از هزینه تولید آن به نفت خام وابسته است، افت قیمتی تا 50 درصد را با ریزش قیمت نفت تجربه کرد، به این ترتیب، سایر فرآورده‌های نفتی نیز با ریزش قیمتی مواجه شدند. در گروه فلزات نیز روند کاهشی قیمت مشاهده شد، البته میزان افت این کالاها نسبت به فرآورده‌های نفتی کمتر بود. در این رابطه، برای مثال می‌توان به افت در حدود 20 درصدی قیمت مس اشاره کرد. در این میان، روند رشد اقتصادی چین در سال اخیر رو به کندی رفته است. در نتیجه این موضوع از مقدار تقاضا برای فلزات مزبور کم کرده است. این کشور در 6 ماه اخیر سه بار نرخ سود بانکی خود را کاهش داده است. به این ترتیب، این امیدواری بین تولیدکنندگان فلزات مزبور به وجود آمده که این موضوع بتواند محرک به اندازه کافی بزرگی برای بهبود اقتصاد این غول زرد باشد. به این ترتیب، فشار عرضه در بازارهای کالایی و همچنین کاهش تقاضا از سوی اقتصادهای بزرگ مانند چین نیز در افت قیمت کالاها اثرگذار بود. در این میان، می‌توان به افت بیش از 50 درصدی قیمت سنگ‌آهن در سال 93 اشاره کرد. این موضوع ناشی از نگرانی‌ها درخصوص ادامه ضعف اقتصاد چین و همچنین مازاد عرضه از سوی کشورهای اصلی تولیدکننده سنگ‌آهن مانند استرالیا و برزیل بود (برخی از کارشناسان معتقدند که شرکت‌های بزرگ برای کنار زدن کوچک‌ترها و به دست گرفتن هرچه بیشتر بازار به این اقدام دست زده‌اند). در این شرایط افت قیمت سنگ‌آهن و از سوی دیگر افت قیمت زغال‌سنگ (به‌عنوان دو عامل مهم در تولید فولاد) باعث افزایش عرضه از سوی تولیدکنندگان فولاد شد. در این بین چین به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ تولید‌کننده فولاد در جهان با کاهش تقاضای داخلی روبه‌رو‌ شده است، در نتیجه افزایش صادرات از سوی این کشور به سایر کشورها مشاهده می‌شود؛ در این رابطه می‌توان به رشد صادرات بیش از 50 درصدی از چین به هند در ماه آوریل نسبت به مدت مشابه سال قبل اشاره کرد. در این بین افت قیمتی در گروه محصولات پتروشیمی و شیمیایی نیز به چشم می‌خورد. در این میان، می‌توان به افت حدود 30 درصدی متانول و 10 درصدی اوره و افت قیمتی سایر محصولات پلیمری در سال گذشته اشاره کرد. با این حال در شرایط کنونی رشد حدود 50 درصدی نفت از کف قیمتی مشاهده می‌شود (قیمت نفت WTI آمریکا از قیمت‌های کمتر از 43 دلار به 60 دلار رسیده است). در این شرایط، همراه با رشد دوباره قیمت نفت فاصله گرفتن قیمتی سایر کالاها از کف نیز رقم خورده است. در این رابطه می‌توان به رشد قیمت مس از سطوح 5500 دلاری به 6300 دلار بر هر تن اشاره کرد. قیمت سایر محصولات پلیمری نیز با رشد بین 10 تا 30 درصدی همراه شده است که انتظار می‌رود با توجه به پیش‌بینی‌هایی که از روند صعودی قیمت نفت وجود دارد روند فزاینده قیمتی برای بازارهای کالایی رقم بخورد که این امر به تقویت قیمت‌های داخلی نیز منجر خواهد شد.

نگاهی به پیش‌بینی‌های سود شرکت‌های بورسی

تغییرات سود شرکت‌ها مهم ترین عامل بنیادی در تغییرات قیمتی آنها است، اثرات این تغییرات قیمتی در نمای کلی، اثرات خود را در نوسانات شاخص کل نشان می‌دهند. همان‌طور که اشاره شد، با افت قیمت نفت شاهد افت قیمت کالاها بودیم. در این رابطه روند سود آوری شرکت‌های بورسی به‌طور کامل این موضوع را نشان می‌دهند. در گروه فرآورده‌های نفتی افت بیش از 67 درصدی سود خالص پالایش نفت اصفهان و 70 درصدی پالایشگاه نفت بندرعباس در آخرین پیش‌بینی این شرکت در سال 93 نسبت به صورت‌های مالی سال 92 مشاهده می‌شود. در شرکت ملی مس ایران درصد تغییرات اولین پیش‌بینی سود سال 93 نسبت به اولین پیش‌بینی سود سال 94 افت 45 درصدی را نشان می‌دهد.

این روند همچنین برای بقیه زیر مجموعه فلزات اساسی مانند فولاد مشاهده می‌شود؛ نماد فرابورسی «ذوب» که محصولات عمده آن را تیرآهن و میلگرد تشکیل می‌دهند، پیش‌بینی اولین سود سال 94 را نسبت به سال 93 تا بیش از 80 درصد کاهش داده است، همچنین شرکت فولاد خوزستان نیز کاهش سود 60 درصدی در مدت زمان مشابه تجربه کرده است. در گروه شیمیایی نیز افت قیمت محصولات باعث کاهش سودآوری آنها در آن دوره شده است. کاهش 60 درصدی سود خالص نماد فرابورسی «زاگرس»، افت 10 درصدی سود خالص «شیراز» (با وجود کاهش نرخ خوراک از 13 به 8 سنت برای پیش‌بینی‌های سال جاری) در اولین پیش‌بینی‌های سال 94 نسبت به اولین پیش‌بینی‌های سال 93 مشاهده می‌شود.

در گروه کانه‌های فلزی نیز کاهش سود خالص در حدود 28 درصدی را در «کگل» شاهد هستیم. در این بین ارائه اولین پیش‌بینی‌های سال 94 بیشتر شرکت‌های بورسی بر اساس قیمت‌های کالاها در کف قیمتی خود بوده است. در این شرایط، با توجه به فاصله گرفتن قیمتی کالاها از کف خود و همچنین عدم وجود انتظار برای افت دوباره قیمتی کالاها، به نظر می‌رسد که شرکت‌ها از این ناحیه با تعدیل منفی دوباره سود برای سال 94 (مشابه 93) مواجه نباشند و در این شرایط با توجه به پایین بودن نسبت قیمت به درآمد کل بازار (در حدود 4/ 5) و خوش‌بینی‌ها نسبت به رسیدن به سودهای پیش‌بینی شده و همچنین نزدیکی به فصل مجامع و تقسیم سود (کاهش قیمت به درآمد کل تا 8/ 4) این انتظار وجود دارد که با رشد قیمت، نسبت مزبور به سطوح میانگین تاریخی خود نزدیک شود.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد/ 30 اردیبهشت 1394