سقوط آزاد طلای سیاه در حالی ادامه یافت که نفت خام آمریکا با افت هفتگی 11 درصدی ضعیف‌ترین عملکرد خود را از آذر 93 بر جای گذاشت. به دنبال تصمیم اوپک مبنی بر تولیدات بدون سقف، این غول‌های نفتی، ماه گذشته در رکوردی کم‌سابقه 31/7 میلیون بشکه در روز تولید داشتند. همچنین گزارش ناامیدکننده آژانس بین‌المللی انرژی بر تداوم مازاد عرضه نفت تاکید داشت. این در حالی است که اخبار مثبتی نیز در این میان منتشر شد که در میان موج ناامیدی در بازار نفت گم شد و بر قیمت این کالا اثرگذار نبود. به این ترتیب، نفت خام برنت با قرار گرفتن در مرز 38 دلار، کمتر از 4 دلار تا عبور از کف 11 ساله خود فاصله دارد.

در اولین هفته بازگشایی بازارهای نفت بعد از نشست 168 اوپک، قیمت‌ها  مدام کاهش یافت و با رسیدن بهای نفت برنت به زیر 38 دلار احتمال شکسته شدن کف 11 ساله نفت قوت گرفت. به گزارش «دنیای اقتصاد» از ساعاتی پیش از برگزاری نشست اوپک تا آخرین معاملات روز جمعه شاهد سقوط بیش از 14 درصدی بهای نفت و رسیدن آن به کف 7 ساله خود بوده‌ایم. در این مدت علاوه بر ناامیدی که تصمیمات این نشست به بازار تزریق کرد، انتشار گزارش‌های اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی از وضعیت بازار نفت در ماه نوامبر که بر تداوم وجود مازاد عرضه در بازار نفت اذعان داشتند، از دلایل دیگر سقوط قیمت‌ها بود. این در حالی است که اخبار مثبتی نیز در این میان منتشر شد که در میان موج ناامیدی در بازار نفت گم شد و بر قیمت این کالا اثرگذار نبود. به‌طور مثال آمار حجم ذخایر نفتی آمریکا نشان می‌داد موجودی نفت این کشور در هفته منتهی به 4 دسامبر حدود 6/ 3 میلیون بشکه کاهش یافته است، همچنین 21 دستگاه از دکل‌های فعال در میادین نفتی آمریکا کاسته شده و تعداد آن به کمترین میزان از آوریل سال 2010 رسیده است. در هفته گذشته بهای نفت خام آمریکا حدود 4/ 4 دلار در هر بشکه افت کرد و در آخرین ساعات بازگشایی بازار بشکه‌ای 6/ 35 دلار معامله شد. هر بشکه نفت شاخص دریای شمال، برنت نیز افت هفتگی بیش از 5دلاری را به ثبت رساند و در آخرین روز معاملاتی به 9/ 37 دلار رسید. اگر افت قیمت نفت در هفته پیش رو ادامه یابد و بهای برنت به کمتر از 34 دلار به ازای هر بشکه برسد، قیمت نفت به کمترین مقدار خود ظرف 11 سال اخیر خواهد رسید. 

یکی از مهم‌ترین گزارش‌هایی که هفته گذشته بر بهای نفت تاثیرگذار بود، انتشار گزارش ماهانه اوپک از بازار نفت در ماه گذشته بود. بر اساس گزارش این سازمان، در ماه نوامبر تولید اوپک به 7/ 31 میلیون بشکه در روز رسیده که حدود 230 هزار بشکه بیش از تولید این سازمان در ماه پیش از آن بوده است. بر این اساس تولید اوپک به بیشترین مقدار خود ظرف سه سال اخیر رسید.  اعضای اوپک در نشست اخیر خود بر سر سقف تولید این سازمان به نتیجه نرسیدند و بر همین اساس این سازمان برای تولید خود سقفی اعلام نکرد. هرچند اعضای این سازمان ماه‌های متوالی بود که بیش از سقف مصوب (30 میلیون بشکه در روز) نفت تولید می‌کردند اما به توافق نرسیدن اعضای اوپک و تعیین نکردن سقف تولید این سازمان، این پیام را برای بازار نفت داشت که اوپک به‌طور رسمی اعلام کرده است که هیچ تاثیری بر بازار نفت ندارد و قصد ندارد هیچ تغییری در سیاستی که در بیش از یک سال گذشته اتخاذ کرده است، اعمال کنند. این موضوع نگرانی فعالان بازار و افت قیمت نفت در روزهای ابتدایی بازگشایی بازار را به دنبال داشت.  

اما همان‌طور که گفته شد عملا این نشست روی عرضه بازار نفت تاثیر چندانی نخواهد داشت چراکه اعضای اوپک به غیر از ایران و لیبی با همه توان در حال تولید هستند. بر اساس گزارش اخیر این سازمان، در ماه نوامبر تولید عراق به دلیل رشد تولید عراق به رقم کم سابقه 7/ 31 میلیون بشکه در روز رسید. عراق در این ماه 247 هزار بشکه به میانگین تولید روزانه خود افزوده و توانسته در این ماه به‌طور متوسط 3/ 4 میلیون بشکه نفت استخراج کند. اما دیگر اعضای این سازمان تغییر چندانی در تولید نفت خود لحاظ نکرده‌اند. تولید ایران نیز در این ماه بدون تغییر روی 876/ 2 میلیون بشکه در روز مانده است. لیبی در این ماه حدود 400 هزار بشکه و عربستان 130/ 10 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده‌اند. 

همچنین براساس این گزارش متوسط ماهانه بهای سبد نفتی اوپک در ماه نوامبر 5/ 4 دلار افت کرده و به 50/ 40 دلار بر بشکه رسیده است. این در حالی است که نفت سنگین ایران کاهش قیمت بیشتری را تجربه کرده و با 6/ 5 دلار کاهش به ازای هر بشکه به 92/ 38 دلار رسیده است. بر این اساس متوسط بهای نفت ایران از ابتدای سال 2015 تا انتهای ماه نوامبر به حدود 50 دلار به ازای هر بشکه رسید.  اوپک همچنین برآورد کرد که تولید کشورهای غیر‌عضو این سازمان در سال آینده میلادی ٣٨٠ هزار بشکه کاهش یابد. با این وجود به دلیل کاهش رشد تقاضای نفت تقاضا برای نفت این سازمان در سال آینده به 8/ 30 میلیون بشکه خواهد رسید که حدود 860 هزار بشکه در روز از تولید کنونی این سازمان کمتر است. این حالی است که در گزارش ماه پیش اوپک مازاد عرضه نفت این سازمان ٥٦٠ هزار بشکه در روز برآورد شده بود.

اما آژانس بین‌المللی انرژی نیز در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد که فعالان بازار انتظار نداشته باشند که بازار در سال 2016 به تعادل برسد چراکه با افزایش تولید کشورهای عضو اوپک و کاهش رشد تقاضا، میزان مازاد عرضه در بازار نفت رو به وخامت می‌رود. این سازمان بر این باور است که هرچند افت قیمت‌ها به تولیدکنندگان خارج از اوپک ضربه می‌زند و موجب افت تولید آنها خواهد شد اما این موضوع نمی‌تواند به افزایش قیمت‌ها در بازار نفت منجر شود. بر اساس گزارش IEA، با لغو تحریم‌های ایران و افزایش تولید نفت کشورمان در ماه‌های آینده، مازاد عرضه نفت افزایش خواهد یافت و همین موضوع موجب افزایش موجودی نفت کشورهای جهان می‌شود، بنابراین مازاد عرضه تا پایان سال 2016 از به تعادل رسیدن بازار جلوگیری خواهد کرد.

آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد: چنانچه نفت خام ایران وارد بازارهای جهانی شود، انتظار می‌رود حجم ذخیره‌سازی‌های جهانی نفت ٣٠٠ میلیون بشکه افزایش یابد. این گزارش در عین حال می‌افزاید که نباید نگران اشباع ظرفیت ذخیره‌سازی نفت جهان بود چراکه در حال حاضر تنها 70 درصد از حجم ذخایر نفتی آمریکا پر شده است و همچنین 230 میلیون بشکه به ظرفیت جدید ذخیره‌سازی ایجاد خواهد شد که می‌تواند به جذب مازاد عرضه موجود در بازار کمک کند. آژانس اعلام کرد که سیاست اوپک در راستای افزایش سهم بازار موجب ضربه خوردن پروژه‌های تولید نفت‌های گران‌قیمت از جمله نفت شیل شده و از همین رو افت تولید کشورهای غیرعضو اوپک را شاهد خواهیم بود، اما این موضوع به افزایش قیمت‌ها منجر نخواهد شد. بر اساس این گزارش تولید نفت تولیدکنندگان خارج از اوپک در ماه نوامبر تنها 300 هزار بشکه رشد داشته در حالی که رشد تولید این کشورها در ابتدای سال حدود 2/ 2 میلیون بشکه در روز بوده است. آژانس بر این باور است که تولید کشورهای غیرعضو اوپک روزانه ٦٠٠ هزار بشکه کاهش می‌یابد که نسبت به برآورد پیشین تغییری نداشته است. اما درخصوص تقاضای نفت آژانس کاهش رشد تقاضا را پیش‌بینی کرده است. بر اساس گزارش این سازمان، رشد روزانه تقاضای جهانی نفت خام سال آینده 23/ 1 میلیون بشکه خواهد بود، در حالی که این مقدار برای در سال جاری 79/ 1 میلیون بشکه در روز بوده است.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که افت قیمت نفت حداقل در نیمه اول 2016 ادامه خواهد یافت و از آنجا که افت قیمت نفت در دو هفته اخیر بسیار شدید بوده است تداوم این روند در هفته پیش رو دور از انتظار نیست و ممکن است به زودی شاهد شکسته شدن کف 11 ساله نفت برنت باشیم. 

منبع:دنیای اقتصاد/ 22 آذر 1394