شاخص کل بورس تهران پس از دو روز افت هیجانی، دیروز رشد ۷/ ۰ درصدی را تجربه کرد. هرچند احتیاط معامله‌گران در افت محسوس ارزش معاملات اثرگذار بود، اما نماگر اصلی بازار کانال ۹۶ هزار واحدی را پس گرفت. در بازار ارز، تقاضای سفته‌بازانه تحت‌تاثیر هیجانات، صعود نرخ دلار را تشدید کرد؛ اما فشار عرضه صرافی بانک‌ها حرکت معامله‌گران به سمت یورو را به‌دنبال داشت. جهش این ارز در سه روز اخیر باعث حباب در نسبت برابری یورو به دلار شد.

نماگر بورس تهران در پایان معاملات روز گذشته پس از ۲ روز افت هیجانی (ریزش ۴/ ۲ درصدی)، رشد بیش از ۶۴۶ واحدی را تجربه کرد. رشدی که سبب شد تا بار دیگر شاخص کل بازار سهام وارد کانال ۹۶ هزار واحدی شود. با وجود این افت قابل توجه ارزش معاملات خرد سهام نسبت به روزهای اخیر، حاکی از غلبه احتیاط در میان معامله‌گران است.

این فضای احتیاطی علاوه بر هیجانات غیراقتصادی روزهای گذشته، به نزدیک شدن به زمان تصمیم‌گیری ترامپ درخصوص برجام نیز ارتباط دارد. در این شرایط انتظار می‌رود بازگشایی امروز بازارهای جهانی بتواند محرک رشد در بازار سهام شود.  تجمعات شهری از شروع هفته جاری، فضایی هیجانی بر بورس تهران حاکم کرد. موضوعی که سبب شد تا ریزش‌های شدیدی متوجه بازار سهام شود(ریزش‌هایی که منجر به واگذاری سه کانال در دو روز ابتدایی هفته شد).روز گذشته اما تا حدودی از شدت فشار فروش در بازار کاسته شد. با این حال با وجود رشد شاخص کل، شاهد افت محسوس ارزش معاملات نسبت به روزهای گذشته بودیم. در این روز، ارزش معاملات خرد سهام به ۱۴۷ میلیارد تومان رسید که کاهش حدود ۶۰ درصدی نسبت به معاملات روز یکشنبه را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد با وجود کاسته شدن از فشار فروش در بازار، همچنان هراس ناشی از ریزش قیمت‌ها طی روزهای اخیر، در میان فعالان بازار وجود دارد و مانع از حضور پرقدرت خریداران در بازار می‌شود. با وجود این، ارزندگی سهام عامل بازدارنده ریزش شدید قیمت‌ها است.

   بی‌توجهی بورس تهران به رشد دلار

بازار ارز که طی روزهای اخیر رفتاری هیجانی در پیش گرفته است (رشد بیش از ۱۰۰ تومانی در سه روز)، روز گذشته نیز به روند صعودی خود ادامه داد.نرخ دلار در معاملات دیروز تا ۴۳۵۵ تومان رشد کرد. در ادامه اما با افزایش عرضه، نرخ این ارز به ۴۲۹۹ تومان کاهش یافت. هر چند در شرایط عادی، افزایش نرخ دلار اثرات مثبتی بر بازار سهام به جا می‌گذارد اما این‌بار با توجه به رشد دلار تحت‌تاثیر عوامل غیراقتصادی، شاهد بی‌واکنشی بازار به این پدیده بودیم. به عبارتی دیگر در شرایط کنونی که تاثیرگذاری یک عامل غیراقتصادی بر بازارها را شاهدیم، رابطه همبستگی که به‌طور مستقیم ایجاد می‌شد، بر‌هم خورده و باعث افزایش ریسک‌گریزی فعالان بازار می‌شود. نه‌تنها این موضوع، اثر مثبتی بر بورس تهران نمی‌گذارد، بلکه می‌تواند بالعکس عمل کند؛ چرا‌که در این زمان سرمایه‌گذاران ممکن است دارایی‌های خود را به سمت بازارهای کم‌ریسک‌تر یا به اصطلاح امن‌تر همچون دلار و سکه انتقال ‌دهند. موضوعی که طبیعتا سبب تشدید فشار فروش در بازار سهام می‌شود.

 نیم نگاه به تصمیم ترامپ در مورد برجام

در سایه افزایش ریسک‌های غیراقتصادی در بورس تهران (تجمعات روزهای اخیر)، فعالان بازار نیم‌نگاهی نیز به ریسک سیستماتیک نزدیک شدن به موعد تصمیم‌گیری رئیس‌جمهوری آمریکا درخصوص پایبندی یا عدم‌پایبندی ایران به برجام دارند.دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در هفته پایانی مهرماه، ضمن ایراد اظهارات تند علیه ایران، سرنوشت توافق هسته‌ای را به تصمیم کنگره سپرد تا در یک بازه ۶۰ روزه این موضوع را تعیین‌تکلیف کنند. کنگره اما پس از اتمام این مدت، بار دیگر تصمیم‌گیری در این خصوص را به ترامپ واگذار کرد. این موضوع می‌تواند بار دیگر بورس تهران را در مواجهه با ریسک‌های سیستماتیک قرار دهد. در این میان اما به اعتقاد کارشناسان، این عوامل غیراقتصادی تنها تاثیر کوتاه‌مدت بر بازار سهام گذاشته و نمی‌تواند اثر سنگینی بر روند سودآوری شرکت‌های بورسی ایجاد کند؛ چرا‌که حتی در صورت خروج یکجانبه آمریکا از برجام، بازگشت به شرایط پیش از آن (دوره تحریم) صورت نمی‌گیرد و دیگر آنکه در حال‌حاضر نیز برجام عایدی چندانی نصیب شرکت‌های سهام (غیر از خودرویی‌ها) نکرده است. برهمین اساس است که کارشناسان توصیه می‌کنند سرمایه‌گذارانی که قصد فعالیت در این بازار را دارند، به سهامی که از شرایط بنیادی مطلوب‌تری، نسبت قیمت به درآمد انتظاری پایین و نقدشوندگی بالا برخوردارند، حرکت کنند.

   اقبال مجدد به فلزی‌ها

نمادهای زیرمجموعه گروه‌ فلزات اساسی طی روزهای ابتدایی هفته افت محسوسی را تجربه کردند. این افت قیمتی سبب شد تا سرمایه‌گذاران فرصت را برای ورود به سهام ارزنده این گروه مناسب ارزیابی کنند. این شرایط سبب شد تا روز گذشته دو نماد «فملی» و «فولاد» با استقبال مناسب خریداران در صدر نمادهای با بیشترین تاثیر در رشد شاخص قرار گیرند. فعالیت معامله‌گران حقوقی نیز در رشد قیمتی این نمادها بی‌تاثیر نبود. دیروز بیشترین تحرک حقوقی‌ها در سمت خرید در این گروه در نمادهای «فخوز»، «کاوه»، «فباهنر»، «فسرب» و «فرآور» مشاهده شد اما خالص تغییر مالکیت در میان فلزی‌ها به نفع سهامداران حقیقی بازار رقم خورد (در این گروه یک میلیارد تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام حقیقی‌ها منتقل شد). تغییر مالکیت به نفع حقیقی‌ها در گروه فلزی تحت‌تاثیر«فولاد»، «فملی» و «فاسمین» رقم خورد.افزایش تقاضا در این گروه سبب شد تا بیش از ۸۰ درصد از نمادهای زیرمجموعه آن با رشد قیمتی به معاملات روزانه خود پایان دهند. به نظر می‌رسد بازگشایی امروز بازارهای جهانی بتواند در نقش محرک قیمت‌ها وارد عمل شود.

   سبزپوشی پالایشی‌ها

 روز گذشته بورس تهران شاهد رشد تمامی نمادهای زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی بود. این رشد قیمت اما در فضایی کم‌رمق رقم خورد به‌طوری که کاهش حجم و ارزش معاملات در هر ۶ نماد پالایشی فعال این گروه کاملا مشهود بود. اما در نهایت در صدر صنایع با بیشترین ارزش معاملات نشست. این موضوع بر افت محسوس ارزش معاملات دیروز تاکید می‌کند. شاخص گروه فرآورده‌های نفتی دیروز یک درصد رشد کرد. در این گروه نماد معاملاتی پالایش نفت تهران در فهرست تاثیرگذارترین نمادها بر رشد شاخص قرار گرفت.

   رشد دسته‌جمعی خودرویی‌ها

همان‌طور که به دفعات در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» اشاره شده است، خودرویی‌ها همواره بیشترین تاثیر را از ریسک‌های سیاسی حاکم بر بازار سهام می‌پذیرند. موضوعی که طی روزهای اخیر سبب افت محسوس قیمت نمادهای زیرمجموعه این گروه شد. پیش از تشدید هیجانات ناشی از افزایش تجمعات مردمی نیز، خودرویی‌ها متاثر از تعیین موضع ترامپ در قبال برجام در لاک احتیاطی فرو رفته بودند. با تشدید هیجانات غیراقتصادی روزهای ابتدایی هفته این وضعیت شدت بیشتری گرفت. در پی ریزش قیمت‌ها در این شرایط، روز گذشته شرایط برای ورود دوباره معامله‌گران فراهم شد تا بار دیگر شاهد رشد دسته‌جمعی قیمت سهام خودرویی‌ها باشیم. خالص تغییر مالکیت در گروه خودرو و ساخت قطعات به نفع معامله‌گران حقیقی بازار رقم خورد.

   در بازار چه گذشت؟

در دادوستدهای روز دوشنبه، شاخص کل بورس تهران پس از ۴ روز افت متوالی، ۶۴۶ واحد (معادل ۷/ ۰ درصد) رشد کرد و به رقم ۹۶هزار و ۲۰۸ واحد رسید. شاخص کل هم وزن (با اثر یکسان نمادها) اما با رشد ۳/ ۰ درصدی همراه شد. موضوعی که نشان از رشد اغلب نمادهای بازار سهام دارد.  روز گذشته نماد معاملاتی شرکت‌های ملی صنایع مس ایران، سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین، فولاد مبارکه اصفهان، صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس و گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید بیشترین تاثیر در رشد شاخص را بر عهده داشتند. ارزش معاملات خرد بازار سهام اما دیروز با افت حدود ۵۹ درصدی به ۱۴۷ میلیارد تومان رسید. حدود ۳۳ درصد از این رقم در اختیار ۱۰ نماد با بیشترین ارزش معاملات قرار داشت. بیشترین افزایش قیمت روز دوشنبه بورس تهران نیز از آن نماد معاملاتی شرکت‌های فرآورده‌های نسوز ایران، واسپاری ملت، سرامیک‌های صنعتی اردکان، معادن منگنز ایران و لبنیات پاک شد. در مقابل اما نماد معاملاتی شرکت‌های پارس دارو، سیمان هگمتان، بهنوش ایران، صنایع کاغذسازی کاوه و گروه دارویی سبحان بیشترین کاهش قیمت دوشنبه بورس تهران را تجربه کردند.بررسی روند صنایع بورسی در روز دوشنبه نشان می‌دهد از ۳۸ ‌صنعت مورد بررسی، شاخص ۲۲ صنعت با رشد همراه شد و ۱۲ صنعت نیز معاملات روزانه خود را با افت پشت‌سر گذاشتند (شاخص ۴ صنعت بدون تغییر ماند). در این میان گروه سایر واسطه‌گری‌های مالی بیشترین بازدهی (۴/ ۳ درصد) در میان صنایع بورسی را کسب کرد. پس از آن گروه خودرویی‌ رشد حدود ۵/ ۲ درصدی را تجربه کرد. در مقابل گروه محصولات کاغذی با افت ۴/ ۱ درصدی در قعر جدول بازدهی روز دوشنبه صنایع بورسی قرار گرفتند.بیشترین حجم معاملات نیز دیروز از آن خودرویی‌ها شد. دو گروه فلزات اساسی و پتروشیمی‌ها نیز در رده‌های بعدی بیشترین حجم معاملات روزانه در میان صنایع بورسی قرار گرفتند.

   همگام با بازیگران سهام

روز دوشنبه خالص تغییر مالکیت میان بازیگران بازار حدود ۵/ ۱۴ میلیون سهم و در مسیر حقیقی به حقوقی بود. این جابه‌جایی‌ رقمی معادل ۱۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان از سبد سهام معامله‌گران حقیقی به پرتفوی حقوقی‌ها منتقل کرد. بیشترین میزان خالص خرید معامله‌گران حقیقی به نماد معاملاتی گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان اختصاص داشت. به این ترتیب دیروز افزون بر ۶/ ۷ میلیون سهم «پترول» به ارزش حدود ۹۸۰ میلیون تومان به نفع معامله‌گران حقیقی بازار منتقل شد.پس از «پترول»، بیشترین خالص خرید حقیقی‌ها در نماد معاملاتی شرکت ملی صنایع مس ایران شکل گرفت. به این ترتیب ۲/ ۳ میلیون سهم «فملی» به ارزش ۸۰۰ میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد.

در آن سوی بازار اما بیشترین تحرک حقوقی‌ها در نماد معاملاتی شرکت‌های پالایش نفت اصفهان، سرمایه‌گذاری غدیر و صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس دیده شد. به این ترتیب طی معاملات این روز، ۵/ ۳ میلیون سهم «شپنا» از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی سهامداران حقوقی منتقل شد. این جابه‌جایی رقمی معادل یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان داشت. «وغدیر» نیز دیروز شاهد تغییر مالکیت بیش از یک میلیارد و ۵۲۳ میلیون تومانی به نفع حقوقی‌ها بود. در معاملات «فارس» نیز روز گذشته حدود ۳ میلیون سهم به ارزش یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی منتقل شد. در میان صنایع بورسی نیز بیشترین مشارکت سهامداران حقیقی در میان خودرویی و فلزی‌ها به ثبت رسید و در مقابل پالایشی‌ها و پتروشیمی بیشترین تحرک حقوقی‌ها را در میان صنایع بورسی تجربه کردند.