پس از افت شدید شاخص کل در دو روز پایانی هفته گذشته، معاملات بازار سهام دیروز تا حدی متعادل دنبال شد. به این ترتیب با وجود تشدید عرضه‌ سهام پابرجا بودن تقاضا، سبب تغییر مسیر بازار شد هر چند تشدید فشار فروش در میانه معاملات به خوبی مشهود بود. در نهایت نماگر بورس تهران با رشد ۲۰۳ واحدی (معادل ۲/ ۰ درصد) در میانه کانال ۱۱۱ هزار واحدی ایستاد. ارزش معاملات خرد سهام نیز دیروز روند کاهشی طی کرد و با افت حدود ۵۰ درصدی نسبت به روز چهارشنبه، به ۲۳۲ میلیارد تومان رسید. این کمترین میزان ارزش دادوستدها در ۱۰ روز معاملاتی اخیر است. در این میان برخی ریسک‌ها، ابهامات و همچنین خوش‌بینی‌ها تکه‌های پازل بورس در شرایط فعلی را تشکیل می‌دهند. جابه‌جاشدن این تکه‌های پازل در ترازوی بورس‌بازان، باعث ایجاد نوسان در بازار سهام می‌شود. به اعتقاد کارشناسان اگر ریسک‌های غیراقتصادی کنونی وضعیت نگران‌کننده‌ای را شاهد نباشند، مولفه‌های بنیادی حمایت‌کننده از بازار از اهرم قوی‌تری برای تعیین روند بازار برخوردار خواهند بود. در این راستا باید دید تقابل این ریسک‌ها با عوامل بنیادی در نهایت چه مسیری پیش پای بورس تهران قرار می‌دهند.

نگرانی‌هایی از جنس بازار‌های جهانی

هفته گذشته، قیمت فلزات در بازارهای جهانی به محدوده منفی وارد شد. در این شرایط بهای مس با افت هفتگی حدود ۳ درصدی، در سطح ۶۶۲۰ دلار در هر تن ایستاد. آلومینیوم نیز کاهش بیش از ۲ درصدی را تجربه کرد و در آخرین روز معاملاتی بازارهای جهانی، ۲۱۳۲ دلار در هر تن قیمت خورد. روی نیز روندی مشابه را تجربه کرد و با افت هفتگی ۸/ ۲ درصدی، ۲۸۵۷ دلار در هر تن معامله شد. مهم‌ترین‌ عامل این افت قیمتی را می‌توان تداوم نگرانی‌ها درخصوص اثرات تشدید جنگ تجاری میان آمریکا و قدرت‌های بزرگ اقتصادی به خصوص چین در تقاضای فلزات عنوان کرد. در این خصوص، وزارت خزانه‌داری آمریکا در یک موضع‌گیری جدید خبر داد در حال تدوین قانونی برای ممنوعیت تملک شرکت‌های آمریکایی دارای تکنولوژی صنعتی پیشرفته از سوی شرکت‌هایی است که مالکیت حداقل ۲۵ درصد از آنها در اختیار چینی‌هاست. در ادامه اما وزیرخزانه‌داری این کشور، این محدودیت‌ها را تنها مختص به چین ندانست و اعلام کرد این محدودیت‌ها شامل حال تمام کشورهایی خواهد شد که قصد دارند تکنولوژی شرکت‌های آمریکایی را به سرقت ببرند. این سخنان، موضع‌گیری شدید چینی‌ها را در پی داشت. رئیس‌جمهوری چین هر چند درباره اقدامات احتمالی این کشور سخنی به میان نیاورد اما اعلام کرد در فرهنگ چین، مشت را با مشت پاسخ می‌دهند. اما دایره این تنش‌ها تنها به روابط آمریکا و چین خلاصه نشد و کانادا نیز از عزم جدی خود برای وضع تعرفه ۱۲ میلیون دلاری در کالاهای وارد شده از آمریکا خبر داد. به این ترتیب مقرر شد از هفته آینده، وضع تعرفه‌های وارداتی روی ۲۵۰ قلم از کالاهای آمریکایی از سوی گمرک کانادا اجرایی شود.

 نبرد نفتی آمریکا علیه ایران

سنگ‌اندازی‌های آمریکا برای ممانعت از خرید نفت ایران از سوی دیگر کشورها، یکی دیگر از نگرانی‌های پیش‌روی بازار سهام است. این نگرانی‌ از اواخر هفته گذشته شکلی جدی‌تر به خود گرفت. جایی که مقامات آمریکایی با تشکیل جلسات شخصی با روسای کشورهای خریدار نفت ایران، تمام تلاش خود را برای محدود کردن فروش نفت کشورمان به کار بسته‌اند. رفتارهای متناقضی در این مسیر دیده می‌شود.در این میان هر چند بسیاری از کارشناسان اذعان دارند که نفت ایران قابل جایگزینی نیست اما واکنش بازار جهانی نفت تاکنون بر نگرانی‌ها می‌افزاید. به‌طوری که قیمت جهانی نفت با این تحلیل که به زودی شاهد کاهش عرضه از سوی ایران خواهد بود، روندی صعودی به خود گرفته است. به این ترتیب در آخرین معاملات بازارهای جهانی، نفت برنت بار دیگر به مرز ۸۰ دلار نزدیک شد و نفت خام آمریکا با قرار گرفتن در سطح ۷۴دلاری به اوج خود از نوامبر ۲۰۱۴ رسید. در این میان اما عدم تمایل مشتریان نفت ایران به کاهش میزان خرید و همچنین احتمال عقبگرد ترامپ از تصمیمات خصومت‌آمیز علیه ایران به دلیل افزایش بهای بنزین در این کشور با رشد قیمت نفت، می‌تواند اندکی از نگرانی‌های موجود بکاهد.

 نرخ‌گذاری دستوری در بازار دوم ارز؟

در شرایط فعلی، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، با توجه به نرخ دلار و انتظارات تورمی، بازار سهام می‌تواند در بلندمدت وضعیت مناسبی را به دلیل بهبود وضعیت سودآوری اسمی شرکت‌ها تجربه کند. در این شرایط، یکی از نگرانی‌های فعلی در حوزه سیاست‌گذاری داخلی، تداوم سرکوب ارز به مدد نرخ‌گذاری‌های دستوری است. هر چند، راه‌اندازی بازار دوم ارز می‌تواند به واکنش مثبت بازار سهام بینجامد اما شنیده‌هایی درخصوص تعیین نرخ دستوری دلار در این بازار به گوش می‌رسد که می‌تواند سیاست مذکور را به بیراهه هدایت کند. اخذ این تصمیم از سوی مقام سیاست‌گذار در حالی است که سیاست پیشین مبنی بر تک‌نرخی کردن دلار در ۴۲۰۰ تومان نیز در عمل موفقیت‌آمیز نبود. در مجموع این شرایط سبب شد قیمت سکه و ارز مجددا صعودی شود.

 تمدید FATF برای چهارماه

در شرایط فعلی، خبرهایی درخصوص تمدید مهلت FATF به بازار مخابره شد. به این ترتیب در حالی که انتظار می‌رفت به دنبال عدم تصویب FATF در مجلس شورای اسلامی، ایران به فهرست سیاه بانکی رود، اما گروه ویژه اقدام مالی، تعلیق اقدامات تقابلی علیه ایران را تا آبان تمدید کرد.

عزم دولت برای حمایت از بازار سرمایه

از دیگر رویدادهای مثبت این روزهای بازار سهام، رویکرد جدید دولت درخصوص حمایت از بازار سرمایه است. در این خصوص روز چهارشنبه، حسن روحانی، رئیس‌جمهور دولت دوازدهم هدایت نقدینگی به سمت بورس و عرضه سهام در این بازار را از سوی دستگاه‌ها به‌عنوان اولویت شرایط کنونی مطرح کرد. هر چند باید دید این سخنان در بعد اجرایی چه میزان موفق خواهد بود، اما می‌تواند نشانه‌ای برای افزایش خوش‌بینی به روند آتی بازار باشد.

بازگشت حقوقی‌ها به صف‌های خرید

آغاز اصلاح قیمت سهام در بورس تهران از نیمه‌های هفته گذشته، بهانه‌ای شد تا بار دیگر شاهد حضور پررنگ معامله‌گران عمده بازار سهام باشیم. به این ترتیب طی ۳ روز معاملاتی اخیر، خالص تغییر مالکیت سهام به نفع حقوقی‌ها رقم خورد و در مجموع ۲۵ میلیارد تومان نقدینگی از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران حقوقی کوچ کرد. افزایش فعالیت این سهامداران در صف‌های خرید خود می‌تواند عامل حمایتی جدی در بازار باشد.

 مروری بر معاملات روز گذشته

همان‌طور که اشاره شد روز گذشته بورس تهران با ثبت رشد ۲/ ۰ درصدی، تا سطح ۱۱۱ هزار و ۵۲۸ واحدی پیش رفت. شاخص کل هم‌وزن (با اثرگذاری یکسان نمادها) نیز دیروز افزایش ۲۳/ ۰ درصدی را تجربه کرد. بررسی روند صنایع بورسی در روز گذشته نشان می‌دهد از ۳۸ ‌صنعت مورد بررسی، شاخص ۲۰ صنعت با رشد همراه شد و ۱۴ صنعت نیز معاملات روزانه خود را با افت شاخص پشت سر گذاشتند (شاخص ۴ صنعت بدون تغییر ماند). بیشترین بازدهی‌های دیروز بورس تهران (معادل ۵ درصد) از آن گروه انتشار و چاپ با تک نماد «چافست» شد و در مقابل گروه استخراج نفت وگاز با تک‌نماد «حفاری» در قعر جدول بازدهی روزانه قرار گرفت. گروه فلزات اساسی  در این روز بیشترین حجم و ارزش معاملات روزانه را با دادوستد ۱۸۹ میلیون سهم به ارزش ۷۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به خود اختصاص دادند. درخصوص تحولات مهم اثرگذار بر صنایع بورسی می‌توان به انتشار آمار شبکه مدیریت برق ایران در روز سه‌شنبه هفته گذشته اشاره کرد. آماری که نشان از صفر شدن ذخیره نیروگاهی برق ایران در نخستین بار داشت. این موضوع در صورت تداوم می‌تواند وقفه‌هایی در روند تولید به دنبال داشته باشد.همچنین دولت در مورد تضمین خرید محصول‌های کشاورزی، تصمیم‌هایی اتخاذ کرد که بر مبنای آن بانک مرکزی موظف است در اجرای تبصره (۵) ماده واحده قانون تضمین خرید محصول‌های اساسی کشاورزی، مصوب ۱۳۶۸، مبلغ یک‌هزار میلیارد تومان تسهیلات از طریق بانک‌های عامل برای خرید تضمینی و توافقی محصول‌های کشاورزی در اختیار سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران قرار دهد.

همگام با بازیگران

روز گذشته، برای سومین روز متوالی، خالص تغییر مالکیت به نام معامله‌گران حقوقی بازار رقم خورد و حدود ۷۰ میلیون سهم به ارزش ۲۷ میلیارد تومان پرتفوی معامله‌گران حقیقی به سبد سهام حقوقی‌ها افزوده شد. بیشترین خالص خرید از سوی سهامداران عمده در گروه فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی به ثبت رسید. به این ترتیب خالص خرید حقوقی‌ها در گروه فلزات به بیش از ۱۴ میلیارد تومان رسید. پالایشی‌ها نیز در این روز شاهد تغییر مالکیت ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومانی به نفع حقوقی‌ها بودند.در صدر خرید معامله‌گران حقوقی، تمایل به جمع‌آوری سهام شرکت فولاد مبارکه قرار داشت و خالص خرید حقوقی‌ها در نماد مزبور به ۲۴ میلیون سهم به ارزش حدود ۱۰ میلیارد تومان بالغ شد. این شرکت به تازگی از محصول جدید و خاص خود که برای نخستین بار در ایران تولید می‌شود، خبر داده بود. نماد معاملاتی شرکت پالایش نفت اصفهان نیز در این روز شاهد تغییر مالکیت ۳ میلیارد تومانی به نفع معامله‌گران عمده بازار بود. «فملی» نیز که این روزها مورد اقبال حقوقی‌ها قرار گرفته است، دیروز با جابه‌جایی یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان نقدینگی به پرتفوی حقوقی‌ها همراه شد. این زیرمجموعه گروه فلزات اساسی به تازگی از وضعیت جدید طرح‌ها و پروژه‌هایش رونمایی کرده  است و به گفته مدیران «فملی» تا پایان سال ۹۹ بسیاری از طرح‌ها آماده بهره‌برداری خواهند بود.در آن سوی بازار اما نماد معاملاتی شرکت معدنی و صنعتی چادرملو در صدر توجه معامله‌گران حقیقی بازار قرار داشت. «کچاد» دیروز شاهد جابه‌جایی ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار سهم به ارزش حدود ۲ میلیاردتومان به سمت حقیقی‌ها بود.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد