دوراهی بورس و طلا

بازار طلا و سکه یکی از بازارهایی است که مردم در دوران نوسانات قیمتی و تورم به منظور سرمایه‌گذاری وارد آن می‌شوند، اما آن‌طور که کارشناسان مطرح می‌کنند، ورود بی‌رویه به هر بازاری باعث ایجاد حباب در آن می‌شود. به بیان بهتر، ورود سرمایه به بازارهای غیرمولد باعث افزایش تقاضا و کاهش عرضه می‌شود که در این صورت قیمت‌ها به طور غیرواقعی رشد خواهد داشت.

قیمت طلا و سکه در سال گذشته افزایش بی‌رویه‌ای داشت، تا جایی که سکه از مرز پنج میلیون و هر گرم طلای خام 18 عیار از 450 هزار تومان گذشت. سال گذشته علاوه بر طلا و سکه قیمت مسکن، خودرو و شاخص بازار سرمایه با رشد زیادی همراه بود، اما بهترین بازاری که در این دوره توانست سود زیادی نصیبش شود، بازار بورس بود.

چگونه طلا و سکه ارزان شد؟

از ابتدای سال جاری قیمت طلا و سکه با کاهش زیادی همراه شد، به‌طوری‌که به طور متوسط قیمت هر قطعه سکه تمام بهار آزادی نسبت به سال گذشته یک میلیون تومان کاهش قیمت داشت. هم‌چنین قیمت هر گرم طلای خام 18 عیار به زیر 400 هزار تومان رسید. برای به دست آورن نرخ طلا قیمت اونس جهانی و نرخ دلار باید مورد محاسبه قرار بگیرد. در شرایط فعلی محاسبه این دو نرخ نشان می‌دهد حباب بازار طلا تا حد زیادی تخلیه و قیمت‌ها واقعی شده است.

برای به دست آوردن قیمت سکه هم نرخ دلار و اونس جهانی به همراه هزینه ضرب محاسبه می‌شود. آن‌طور که کارشناسان بیان می‌کنند، هنوز سکه برای ارزان‌تر شدن جا دارد و یک فاصله کوچک با قیمت‌های واقعی مشاهده می‌شود. به منظور محاسبه قیمت طلا در یک کشور از کارشناسان و فعالان صنفی زیادی در این زمینه سوال کردیم که نتیجه تحلیل آن‌ها در ادامه آمده است.

عدم اطمینان به بازار یکی از عواملی است که به طور معمول افزایش قیمت طلا را به دنبال دارد. این عدم اطمینان از اخباری مبنی بر جنگ، تحریم و نابه‌سامانی وضعیت اقتصادی حاصل می‌شود، که در طول دو سال گذشته از این دست اخبار کم نداشتیم. سیاست‌های پولی یکی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت طلاست. این سیاست به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می‌شود که یکی مربوط به نرخ ارز و دیگری مربوط به نقدینگی موجود در جامعه است که هر دو این موارد نیز در کشور مشاهده شد؛ هم افزایش نرخ ارز و هم رشد فزاینده نقدینگی. عامل دیگر افزایش نرخ مربوط به تورم است که این مورد هم در اقتصاد ایران به وجود آمده است. این در حالی است که در دولت یازدهم تورم تک‌رقمی شد، اما در دولت دوازدهم علی طیب‌نیا که به مرد ضد تورم معروف شده بود، کنار گذاشته شد و دوباره تورم به بالای 35 درصد رسید. عامل دیگر تاثیرگذار بر قیمت طلا داده‌های اقتصادی است. گزارش‌های مربوط به اشتغال، میزان تولیدات، داده‌های گسترده‌تر مثل تولید ناخالص ملی، رشد اقتصادی، میزان حقوق و دستمزد و غیره از جمله داده‌های اقتصادی هستند که در سطح جهانی و داخلی بر قیمت طلا تاثیر می‌گذارند. عرضه و تقاضا مورد دیگری است که در قیمت تاثیرگذار است. زمانی که عرضه کافی برای تقاضا وجود داشته باشد، در صورت ثابت بودن سایر آیتم‌ها تغییری در نرخ ایجاد نمی‌شود، اما اگر عرضه اندکی کاهش یابد، قیمت به طور عجیبی زیاد می‌شود که تجربه این مورد را هم در اقتصاد ایران داشتیم. باید توجه داشت که قیمت طلا از سوی دو عامل عرضه و عوامل اقتصاد کلان تعیین می‌شود. قیمت طلا و عرضه آن ارتباطی معکوس دارند و در مورد عوامل و فاکتورهای اقتصاد کلان نیز ارزش دلار ایالات متحده نیز ارتباط معکوسی با طلا داشته، درحالی‌که تورم و طلا با یکدیگر به صورت مستقیم مرتبط‌اند.

تاثیر بازار طلا بر سایر بازارها

کارشناسان بین‌المللی معتقدند هیچ ارتباط مهم آماری بین بازدهی طلا و تغییرات در متغیرهای اقتصاد کلان، از قبیل تولید ناخالص ملی، تورم و نرخ بهره‌ها، وجود ندارد، اما متغیرهای اقتصاد کلان اثر خیلی قوی‌تری روی کالاهای اساسی دیگر مثل آلومینیوم، نفت و روی، نسبت به اثرشان روی طلا دارند. بازدهی بازار طلا ارتباط کمی با شاخص بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها دارد.

سودجویی از نوسان قیمت

ابراهیم محمدولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران، اشاره می‌کند که بازار طلا و سکه به دلیل تقاضای زیادی که در سال گذشته داشت، رشد قیمت زیادی را تجربه کرد و سکه از مرز پنج میلیون تومان گذشت.

وی با اشاره به این‌که کاهش نرخ دلار از عوامل اصلی کاهش قیمت طلاست، افزود: قیمت طلا و سکه ارتباط مستقیمی با نرخ دلار دارند و زمانی که نرخ ارز کاهش می‌یابد، به تبع آن قیمت سکه و طلا نیز روند نزولی را طی می‌کند. نرخ دلار در حال کاهش است و نرخ طلا و سکه نیز دوباره کاهشی خواهد بود، ضمن این‌که حباب قیمتی این کالا در بازار در حال تخلیه است و انتظار بیشتری نسبت به کاهش قیمت در صورت ثبات شرایط سیاسی داریم.

این مقام صنفی تاکید کرد: با افزایش نرخ ارز مردم به سراغ طلاهای دست‌دوم رفتند که البته مشکلاتی برایشان ایجاد شد. البته پی‌گیری‌هایی انجام دادیم که ممنوعیت فروش طلای دست‌دوم در قانون نظام صنفی اضافه شود و با متخلفان این حوزه برخورد قضایی صورت گیرد.

محمدولی با تاکید بر این‌که قیمت طلا و سکه با افزایش قیمت برخی سودجویان وارد این بازار شدند و زیان‌هایی را به مردم تحمیل کردند، گفت: برخی افراد در زمان افزایش قیمت با ارائه کالاهای نامرغوب به نام طلای با کیفیت و عیار 18 پرداختند و سود زیادی به جیب زدند.

به گفته وی، در همان زمان چندین بار به مردم هشدار دادیم که از خرید طلای دست‌دوم اجتناب کنند و از اعضای صنف که دارای جواز کسب هستند، کالاهای مورد نیازشان را تهیه کنند، اما متاسفانه شکایات مردم به پلیس فتا و گزارش‌هایی که در این زمینه به ما شده، نشان می‌دهد میزان مال‌باختگان بسیار زیاد است و برخی هم هنوز به دلیل این‌که اقدام به فروش طلای خریداری‌شده نکرده‌اند، شناسایی نشده‌اند.

رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران معاملات طلای دست‌دوم را دارای مشکلات زیادی دانست و گفت: اکثر طلاهای دست‌دوم عرضه‌شده در بازار با مشکلات عیاری و فنی همراه است و غالب مردم در موقع فروش با معضلاتی مواجه می‌شوند. ضمن این‌که باید توجه داشت که برخی از این طلا‌ها مشکلات پوستی دارند و در صورت بروز هرگونه بیماری و شکایت اتحادیه امکان پی‌گیری ندارد.

محمدولی به افزایش قیمت طلا در مناسبت‌های مختلف اشاره کرد و گفت: با توجه به این‌که در نیمه اول سال شرایط برای برگزاری انواع مناسبت‌ها بهتر است، مردم ترجیح می‌دهند مناسبت‌ها و جشن‌های خود را در نیمه اول سال برگزار کنند که این باعث افزایش تقاضا می‌شود، اما این افزایش تقاضا در نیمه اول سال یا کاهش تقاضا در نیمه دوم سال منجر به تغییر قیمت طلا نمی‌شود، بلکه بر روی حباب آن تاثیر می‌گذارد که قیمت‌های فعلی نشان‌دهنده به صفر رسیدن این حباب قیمتی است.

دلایل جذابیت بازار طلا

دکتر مهدی صادقی شاهدانی، رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)، به ارتباط بازارهای مالی با یکدیگر پرداخت و به «وخارزم» گفت: در شرایط عادی وقتی یک بازار با تغییر همراه می‌شود، حتما بر بازارهای دیگر تاثیر می‌گذارد.

وی با بیان مثالی در این زمینه افزود: اگر در یک ثبات اقتصادی بازار سرمایه یک‌باره کاهش شاخص را تجربه کند، حتما بازارهای دیگر مانند طلا، سکه و ارز از خروج این سرمایه‌ها منتفع می‌شوند، اما اتفاقی که در کشور ما افتاده، کمی با اصول اولیه اقتصاد متفاوت است و با وجود اعمال محدودیت و تحریم علیه ایران بازار سرمایه این کشور تنها بازاری بود که توانست خود را سبزپوش حفظ کند. اما همه پول‌هایی که در شبکه بانکی به عنوان سپرده قرار داشت، خارج و به بازارهای طلا، سکه، ارز، مسکن، خودرو و اقلام وارداتی رفت که نتیجه آن افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و ایجاد تورم بود.

این اقتصاددان نامی کشور با بیان این‌که برخی معتقدند از اولین نشانه‌های تضعیف هر اقتصادی، رشد قیمت طلا در آن کشور است، تاکید کرد: طلا به دلیل تعیین قیمت آن در جهان یک کالای بین‌المللی محسوب می‌شود و تقریبا همه جهان این موضوع را قبول کردند که تعیین نرخ طلا در کشور خودشان از محاسبه نرخ دلار در کشورشان و اونس جهانی به دست می‌آید. بنابراین طلا دارای ارزش استاندارد پذیرفته‌شده‌ای است که موضوع ریسک سیستمیک را ندارد.

صادقی شاهدانی با بیان این‌که بروز بحران یا رکود در چرخه‌های تجاری منجر به تنزل ارزش پول رایج و بازار سهام می‌شود، گفت: در این شرایط طلا هم‌چنان جذابیت سرمایه‌گذاری خود را حفظ می‌کند. هر بازاری که نقد‌شوندگی بالاتری داشته باشد، جذابیت سرمایه‌گذاری در آن افزایش می‌یابد. طلا یکی از بازارهایی است که هم جذابیت لازم برای سرمایه‌گذاری را دارد و هم از نقدشوندگی بالایی برخوردار است. ضمن این‌که هر کسی با هر سرمایه‌ای می‌تواند وارد این بازار شود، که بازارهای دیگر از این قابلیت محروم هستند.

منبع: فصلنامه وخارزم