سینادارو؛ تولید همسو با استانداردهای جهانی

در دی‌ماه سال گذشته مهندس «مسعود احمدزاده» از سوی اعضای هیئت‌مدیره شرکت لابراتوارهای سینادارو به ‌عنوان مدیرعامل جدید این مجموعه شناخته‌شده دارویی کشور معرفی شد.

 تداوم تلاش­های گذشته، حرکت به سوی تحولات توسعه‌ای تازه و ارتقای موقعیت سینادارو به جایگاهی فراتر از جایگاه فعلی، از اهداف اصلی پیش روی این مجموعه خوشنام در عرصه تولید دارو ارزیابی می‌شود.

مهندس احمدزاده در مصاحبه پیشِ رو به طور مفصل درباره برنامه‌ها، چالش‌ها و عزم و اراده‌ای که در تحقق اهداف سینا دارو وجود دارد، سخن گفته است.

لطفاً معرفی کوتاهی از خودتان داشته باشید.

من متولد 26 شهریورماه سال 1346 هستم، که در سال 1369 تحصیلات خود را در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه علم و صنعت به پایان رساندم و در سال 1374 در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک گرایش طراحی کاربردی از دانشگاه تربیت مدرس تهران فارغ‌التحصیل شدم و در صنایع مختلفی همچون خودرو، اتوماسیون صنعتی، نفت و گاز اشتغال داشته و تجارب ذی‌قیمتی را در این حوزه‌ها به دست آورده‌ام، به‌طوری‌که بیش از ۱۴ سال در شرکت مهندسی تام ایران‌خودرو بوده‌ام و در حوزه نفت و انرژی در شرکت‌هایی همچون پالایش نفت جی، نفت سپاهان، ایرانول در مسئولیت‌های مختلفی همچون معاونت مهندسی، معاونت اجرایی، معاونت بازرگانی و هم‌چنین مدیرعاملی اشتغال داشته‌ام.

آشنایی جنابعالی با سینا دارو و قبول مسئولیت اداره این شرکت چگونه اتفاق افتاد؟

به دلیل این‌که در حوزه مدیریت پروژه و پروژه‌های صنعتی سابقه زیادی دارم، اواسط تابستان سال گذشته از من درخواست شد پروژه‌ها و تولیداتی را که در شرکت سینادارو وجود دارد، از نظر فنی و مهندسی بررسی کنم که به دنبال آن گزارشی در این خصوص تهیه کردم و همین گزارش زمینه‌ساز آن شد که بتوانم برای به اتمام رساندن پروژه‌ها، بحث‌های توسعه بازار و تدوین برنامه در شرایط موجود بازار، در خدمت شرکت سینا دارو باشم.

سال 99 بر سینادارو چگونه گذشت؟

خوش‌بختانه در سال 99 از نظر فروش و رشد آن وضعیت بهتری نسبت به سال 98 داشته‌ایم، ولی کماکان با چالش قیمت‌گذاری مواجه هستیم. به دلیل این‌که متأسفانه قیمت‌گذاری در اختیار شرکت‌های داروسازی نیست و سازمان غذا و دارو این تأییدیه را می‌دهد و این در حالی است که قیمت تمام‌شده نیز به دلیل مواردی مانند تحریم و عدم تخصیص ارز افزایش خواهد داشت. اما همه تلاش‌‌کردند در سالی که از سوی رهبر انقلاب به نام سال جهش تولید نام‌گذاری شد، نقش خود را در این زمینه ایفا کنند و علی‌رغم تمام مشکلات موجود، گام‌های محکم‌تری در جهت ارتقای کمی و کیفی محصولات بردارند که الحمدلله با تمام سختی‌هایی که بوده، از نظر فروش شرایطی به‌مراتب بهتر از سال 98 بود.

 شرایط دشوار اقتصادی و اپیدمی کرونا چه تأثیری بر روند کاری سینادارو داشته؟

قطعاً فروش سینادارو از نظر کمی کاهش داشته، ولی با پی‌گیری‌های زیاد توانستیم برای برخی از داروها مجوز افزایش قیمت بگیریم. البته واقعیت این است که به دلیل پاندمی بیماری کرونا، شرایط خاصی بر کشور و دنیا حاکم است. افراد تا قبل از شیوع همه‌گیری کرونا با هر مشکلی به پزشک مراجعه می‌کردند و داروهایی را که نیاز داشتند، با تجویز پزشک خریداری می‌کردند، اما در حال حاضر به دلیل شیوع کرونا فرایند درمان و مصرف دارو با وقفه‌هایی همراه است. به طور مثال، برخی از محصولات سینا دارو مختص بیماری‌های چشم است و به این دلیل که جراحی‌های چشم در زمان شیوع ویروس کرونا با ملاحظاتی انجام می‌شود، این داروها هم کمتر استفاده می‌‌شوند.

هم‌چنین در بحث کرونا یکی از محصولات ما آیروسول‌های تنفسی است که کم‌‌وبیش جزو محصولات پرفروش بوده ‌است و این درحالی است که در حوزه قطره‌های چشمی، پمادهای موضعی و اسپری‌های بینی به دلیل کم شدن مراجعه به پزشک، کاهش فروش در این تولیدات را داشته‌ایم، ضمن این‌که عموماً صنایع دارویی کشور با این بحران روبه‌رو شده‌اند.

علاوه بر موارد ذکرشده، شرکت‌های داروسازی و بعضاً در برخی صنایع دیگر در حوزه تجارت بین‌المللی هم با مشکلات عدیده روبه‌رو شده‌اند، به‌طوری‌که این خلل در تولیدات کارخانه‌ها اتفاق افتاد و از آن‌جایی که برخی مواد اولیه‌ صنعت دارو را از خارج از کشور تهیه می‌کنیم، شیوع کرونا در تهیه و تأمین این مواد اولیه تأثیر داشته است.

شرکت سینادارو را با چه شرایطی تحویل گرفتید؟

به‌هرحال، هر بنگاه اقتصادی شرایط مالی سختی در دوران‌هایی از حیات اقتصادی خود پیش رو خواهد داشت، اما در حال حاضر شرایط مالی و اقتصادی به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه و ضرورت استفاده از ارز نیمایی در جهت تأمین بخشی از مواد اولیه و به دنبال آن نیاز به نقدینگی بیشتر به‌مراتب مشکل‌‌تر شده است، ضمن این‌که تا سال 98 برای تأمین همه مواد اولیه ارز دولتی داشتیم، اما از ابتدای سال 99 در جهت تأمین بخشی از مواد اولیه ارز دولتی تخصیص داده نشد و به جای آن باید از ارز نیمایی استفاده ‌کنیم و در حال حاضر صرفاً برای تأمین بخشی از مواد اولیه ارز دولتی اختصاص داده می‌شود و درنتیجه زمانی که درخواست ارز بالاتر ‌رود، قیمت تمام‌شده‌ محصولات هم با افزایش قیمت دو یا بعضاً سه برابری به مشتری تحویل داده می‌شود، که امیدواریم سازمان غذا و دارو ما را پشتیبانی کند. اما چالش ارز نیمایی برای تأمین بخشی از مواد اولیه، قطعاً ما را دچار بحران می‌کند، که امیدواریم با مدیریت دولت این موضوع کنترل شود.

لابراتوارهای سینادارو از چه ظرفیت‌های تخصصی‌‌ بهره‌مند است؟

سینادارو یکی از نشان‌های تجاری معروف در تولید قطره‌های چشمی، اسپری‌های تنفسی و بینی است و کیفیت این محصولات توانسته جایگاه مناسبی برای سینادارو در بازار مصرف ایجاد کند. از سویی، بهره‌گیری از نیروهای متخصص و عملیاتی سخت‌کوش، همگی جزو پتانسیل‌‌های خوب سینا دارو است، و این عوامل باعث می‌شود محصولاتی که از طریق شرکت‌های پخش دارو به داروخانه برای فروش تحویل می‌شود، به‌راحتی جذب ‌شود. این برای ما مزیت بسیار حیاتی و مهمی است که با تکیه بر این مزیت بزرگ سینادارو باید رقبای داخلی و خارجی خود را همیشه تحت نظر و بررسی قرار دهد. باید بدانیم که قطعاً این فضا همیشه به این صورت باقی نخواهد ‌ماند و امیدواریم بتوانیم جایگاه سینا دارو را که از نظر کیفیت محصولات جدید یکی از شرکت‌های پیش‌رو در این صنعت است، بیش از پیش ارتقا دهیم.

در حال حاضر چه تعداد نیروی انسانی در شرکت لابراتوارهای سینادارو اشتغال دارند و چه برنامه­هایی برای افزایش مهارت‌های نیروهای شاغل دارید؟

در سینادارو حدود ۴۷۰ نفر پرسنل فعال داریم. ۱۵ نفر با مدرک دکتری و باقی در مقطع کارشناسی ارشد، کارشناسی و کاردانی هستند. هم‌چنین حدود ۲۳۵ نفر از پرسنل دیپلم و زیر دیپلم هستند که به‌ عنوان همکاران بخش­های تولیدی و خدماتی مشغول‌اند. سعی بر این است که حتی‌المقدور از نیروهای متخصص در راستای بهره‌وری بیشتر و کیفیت محصولات استفاده کنیم.

در حال حاضر چه پروژه‌های مهمی در حال پی‌گیری است و در چند ماه اخیر، چه پیشرفت‌هایی داشته‌اید؟

از سال ۹۴ پروژه‌ای برای پوشش استاندارد‌های GMP (good manufacturing practice)e در مجموعه سینادارو برنامه‌ریزی شده است که برای رسیدن به این استانداردها باید ساختار و کارخانه جدیدی ایجاد می‌شد. این پروژه به دلایل مختلفی تابه‌حال به پایان نرسیده و در حال حاضر، بخشی از تأسیسات و ساختمان آن تا بیش از 90 درصد پیشرفت داشته و لازم است هر چه سریع‌تر به اتمام برسد. اما برای تکمیل و راه‌اندازی آن باید بر روی چگونگی وضعیت پروژه، زمان‌بندی و اختصاص نقدینگی تمرکز کرد. البته در این پنج سال باید مسائل مختلفی همچون مشکلات ارزی، تحریم و غیره را در نظر داشت، اما با همه مشکلات درنهایت هدف اصلی ما این است که پروژه را با انتقال بخشی از تجهیزات و راه‌اندازی تجهیزات جدید در فضایی مدرن‌تر به پایان برسانیم.

محصولات سینادارو از نظر سهم بازار در حال حاضر چه جایگاهی دارند؟

در سینادارو داروهایی از قبیل شربت، قرص و انواع کپسول تولید نمی‌شود، بلکه محصولات خاصی مانند قطره­های چشم و انواع اسپری‌های بینی و تنفسی، پمادهای چشمی و موضعی تولید می‌شود، که قطعاً بخش خیلی بزرگی از سبد دارویی نیست، اما از نظر اهمیت بسیار مهم است. به همین دلیل باید به کیفیت این محصولات بپردازیم تا سهمی که در سبد دارویی دارند، حفظ شود. هم‌چنین به دلیل کیفیت محصولات و ضرورتی که در درمان بیماری‌های چشمی دارند، پزشکان و متخصصان چشم در نسخه دارویی‌شان محصولات سینادارو را می­نویسند، که ممکن است به دلیل مشکلاتی که در تولید این محصولات داشتیم، کمبود آن محصول باعث شود محصول دیگری را جایگزین کنند، که امیدواریم با برنامه‌ریزی‌هایی که در این زمینه داریم، این موضوع را کنترل کنیم و نگذاریم کمبودی در بازار ایجاد شود و این مسئله باعث نشود اگر در دوره‌ای محصول ما در بازار کم شد، رقبای داخلی و خارجی کمبود آن دارو را برای ما جبران کنند. این مهم باید در زنجیره تأمین و تولید کنترل شود، ضمن این‌که در حال حاضر از نظر کیفیت جزو رده‌های اول نسخه‌نویسی پزشکان هستیم.

کمبود محصولات سینادارو در بازار به چه دلایلی به وجود می‌آید؟

در سینادارو برای تولید یک دارو سه دسته مواد مورد نیاز است. دسته اول مواد مؤثره یا همان API‌ها هستند. دسته دوم مواد اولیه‌ دیگری هستند که به‌ عنوان مواد جانبی دارو استفاده می‌شود. دسته سوم هم اقلام بسته­بندی هستند. سینادارو با شرکتی که قرص و کپسول تولید می‌کند و تنها باید آن را در بلیستر بسته‌بندی کند و به فروش ‌برساند، فرق دارد. به دلیل این‌که برای بسته‌بندی محصولات‌ به ظروف پلاستیکی خاص نیاز داریم، مثل قطره‌ها که البته خط تولید پلاستیک در مجموعه داریم و خودمان تولید می‌کنیم، یا برای اسپری‌های بینی به پمپ اسپری بینی نیاز است که از خارج از کشور تأمین می‌شود و برای اسپری‌های تنفسی، کن و ولو اسپری که در ظروف استفاده می‌شود، یا گازی که برای اسپری‌های تنفسی باید به محصول اضافه شود، از خارج از کشور تأمین می‌شوند، طبعاً هزینه این کار نسبت به شرکت‌های دیگر بیشتر است. بخشی از آن شامل ارز دولتی نمی­شود و اجبار هم بر استفاده از ارز نیمایی است که باعث می‌شود قیمت تمام‌شده افزایش یابد و امیدواریم برای سال آینده تأییدیه‌هایی بگیریم که بتوانیم قیمت‌ها را اصلاح کنیم. البته مدیریت تأمین این مواد و تحویل به‌موقع آن اهمیت زیادی دارد و در تلاشیم محصولاتمان را سرِ وقت و بر اساس نیاز بازار عرضه کنیم.

از طرح‌های توسعه‌ای سینادارو بگویید. این توسعه قرار است در چه زمینه‌هایی اتفاق بیفتد؟

علاوه بر مواردی که عرض کردم، ما زمانی که پروژه را به پایان برسانیم، برای خطوط موجودمان که تجهیزاتشان جابه‌جا می‌شود، برنامه‌ای برای اصلاح و استاندارد کردن بر اساس شرایط GMP داریم، اما به شکل قبل نخواهد بود که کل ساختمان را برای طرحی جدید خراب کنیم. چون هم شرایط ارزی نسبت به گذشته متفاوت است و هم کنترل زمانی‌اش از دست خارج می‌شود. اما طرح‌های توسعه‌ای را به ‌صورت مقطعی و تک‌به‌تک در برنامه خواهیم داشت که بتوانیم محصولات جدیدی را بر اساس نیاز بازار تولید کنیم.

آیا در حوزه تولید محصول جدید ورود خواهید کرد؟

در بخش فرمولاسیون همکاران ما روی محصولات جدید کار می‌کنند و به دلیل بحث‌های رقابتی که وجود دارد، نمی‌توانم توضیح بیشتری در این زمینه بدهم. اما به‌تدریج محصولات جدید را هم به بازار ارائه می‌کنیم و این محصولات جدید منطبق با امکانات موجود تولید می‌شود. اما برنامه‌ریزی‌هایی داریم محصولاتی را تولید کنیم که به امکانات تولیدی جدیدی نیاز دارند، که البته ممکن است ارزش افزوده بیشتری هم داشته باشند.

چه چالش‌ها و موانعی بر سر راه تحقق طرح‌های توسعه‌ای سینا دارو وجود دارد؟

 با چالش‌هایی همچون کمبود نقدینگی و کنترل و مدیریت آن روبه‌رو هستیم. از سوی دیگر، ارتباط با ارگان­هایی که اجبار به گرفتن تأییدیه از آن‌ها داریم، وجود دارد. اما عمده چالش ما بحث نقدینگی است که در این خصوص باید مجموعه را به شرایط پایدار رسانده و هر چه زودتر پروژه را به پایان برسانیم. ضمن این‌که زمان‌بر بودن پروژه به دلیل وجود مشکلات تورمی که هرساله وجود دارد، باعث می‌شود بهای تمام‌شده تولید افزایش پیدا کند.

در خصوص تمهیدات زیست‌محیطی و رعایت استانداردهای کیفی تولیدات دارویی در مجموعه چه ملاحظاتی وجود دارد؟

خود مفهوم GMP تمامی این استانداردها را در بر دارد. وقتی به سمت تطبیق بیشتر با GMP می‌رویم، در درجه اول بحث عاری از میکروب بودن محصولات دارویی مطرح می‌شود که با تکنیک‌هایی که استفاده می‌شود، این مورد در تولید محصولات در نظر گرفته خواهد شد. هم‌چنین بخشی از محصولات هم از نظر ‌زیست‌محیطی قابل بازیافت خواهد بود.

وضعیت بازارهای صادراتی محصولات سینادارو در حال حاضر به چه شکل است؟

بازار صادرات محصولات دارویی به کشورهای همسایه‌ای همچون عراق و افغانستان است. به این شکل که بازرگانان این کشورها بر اساس قیمت‌های ریالی از ما خرید می‌کنند. پس از منظر اقتصادی صادرات محسوب نمی‌شود، چون همان‌طور که گفته شد، چون با ریال خرید می‌شود، بازار داخلی محسوب می‌شود.

اما در صادرات به کشورهای دیگر، حتماً باید رتبه‌های بین‌المللی، استانداردهای GMP و تأییدیه داشته باشیم، که فرایند پیچیده‌ای هم دارد و باید از وزارت بهداشت کشورهای هدف تأییدیه‌هایی را گرفت تا بتوان داروی مورد نظر را در آن کشور ثبت کرد. قطعاً این فرایند زمان‌بر خواهد بود. اما در حال حاضر روی بازارهای صادراتی کار می‌کنیم که برای این منظور کشورهای آسیای میانه و آفریقا در اولویت صادرات قرار دارند.

موقعیت شرکت سینادارو را از نظر تحقق برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت تدوین‌شده در گروه سرمایه‌گذاری خوارزمی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

گروه سرمایه‌گذاری خوارزمی سهم بزرگی از سهام شرکت سینا دارو را دارد. ما کاملاً بر اساس نیاز سهام‌دار عمل می‌کنیم و تکلیف ما این است که در حفظ و صیانت این صنعت و تحصیل سود متعارف تلاش کنیم. برای این منظور استراتژی‌‌هایی داریم که به سه دسته کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شود. استراتژی کوتاه‌مدت کنترل نقدینگی و تولید محصولات و حفظ وضعیت تولید است و استراتژی میان‌مدت، تکمیل خطوط جدید، تسریع برای انتقال خطوط و راه‌اندازی تجهیزات جدید مدنظر است. اما استراتژی بلندمدت این است که محصولات دیگری را با ارزش افزوده بیشتر به سبد محصولاتمان اضافه کنیم و بخشی از محصولات‌ را که در شرایط حال تولیدشان به دلیل وجود شرکت‌های دیگر با حجم تولیدی بیشتر توجیه ندارد، متوقف کنیم. اما آن­چه، هم در گذشته و هم اکنون، حائز اهمیت است، این است که نیاز دارویی کشور را پوشش دهیم و در شرایط تحریم نگذاریم مردم دغدغه تأمین دارو داشته باشند.

پیش‌بینی‌تان از وضعیت اقتصادی سال آینده چیست؟

در حال حاضر در تأمین و انتقال ارز و به دنبال آن تأمین مواد اولیه با مشکل روبه‌رو هستیم و اگر گشایشی در این حوزه ایجاد شود و روابط بهتری از نظر تجاری و انتقال پول داشته باشیم، شرایط کاملاً متفاوتی به وجود می­آید که برای صنعت دارو هم رونق بیشتری به دنبال خواهد داشت.

به نظرتان بازارهای ارز، سرمایه و... چه وضعیتی خواهند داشت و سینادارو از کدام‌یک از تغییرات احتمالی، بیشترین تأثیر را می‌گیرد؟

بازار ارز و سرمایه کاملاً با یکدیگر مرتبط­‌اند، اما در درجه اول من فکر می‌کنم بحث ارز تأثیرگذارتر است. اگر این روند افزایشی ادامه داشته باشد، مشکلاتمان قطعاً بیشتر خواهد شد، و اگر از سوی دولت محترم با تمهیداتی کنترل شود، به شرایط پایدارتری فکر خواهیم کرد و برنامه‌ریزی‌مان را بر همان اساس انجام خواهیم داد.

برای غلبه بر موانع احتمالی پیشِ رو، چه سازوکارهایی طراحی شده است؟

برای تأمین مواد اولیه، مواد جانبی و اقلام بسته‌بندی، از منابع تأمین با قیمت‌های مناسب‌تر و متنوع‌تر برنامه­ریزی می‌کنیم که با این کار شاهد کاهش قیمت تمام‌شده خواهیم بود. هم‌چنین تلاش می‌کنیم در جهت اصلاح قیمت‌ها، از سازمان غذا و دارو تأییدیه‌های مورد نیاز را بگیریم، که در صورت تحقق، به ساخت بخشی از اقلام مورد نیاز در داخل که ممکن است ما را در اقلام بسته‌بندی بی‌نیاز یا کم‌نیاز کند، بپردازیم. قطعاً تمامی این موارد در کنار هم شرایط بهتری را برای سینادارو ایجاد خواهد کرد.

سینادارو چه برنامه‌هایی برای سال 1400 دارد و قرار است چه پروژه‌هایی در سال جاری پی‌گیری شود؟

در سال 1400 دستگاه‌های BFS را در ساختمان جدید راه‌اندازی خواهیم کرد و از سوی دیگر، برای تحویل یک‌سری از داروهای جدید باید استاندارد‌های GMP رعایت ‌شود، که به‌ تبع آن محصولات باکیفیت‌تری به دست مصرف‌کننده خواهد رسید.

در کنار استانداردسازی، ساخت محصولات خطوط موجودمان را به بخش جدید انتقال خواهیم داد و در فضای جدید با سیستم‌های کنترل بهتر و سیستم‌های اسکادا، تولید محصول‌ با اتوماسیون و کنترل بهتری انجام می­شود و سطح کیفی تولید به سطح جهانی خواهد رسید.

سرمایه‌گذاری یکی از راه‌های مناسب در عین حال پیچیده برای حفظ ارزش دارایی و کسب درآمد به شمار می­رود. در گذشته ریسک سرمایه‌گذاری زیاد نبود، چراکه فرصت‌های سرمایه‌گذاری محدود و بازده آن بالا بود، ولی در عصر حاضر و با گسترش فرصت‌های سرمایه‌گذاری این کار به تخصص، دانش و ارزیابی شرایط نیاز دارد.

به همین علت و با هدف اثربخشی بیشتر در سرمایه‌گذاری به مرور شرکت‌های تخصصی سرمایه‌گذاری تأسیس شدند تا آحاد مردم به‌راحتی و با اطمینان کامل بتوانند به دانش و تخصص این شرکت‌ها اعتماد کنند و ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند، که با توجه به تغییرات مداوم شرایط جامعه، این کار کاملاً به نفع سرمایه­گذاران خرد و حقیقی است. در چنین شرایطی، کار برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری بسیار دشوار است، چراکه این شرکت‌ها باید با انتخاب فرصت‌های سرمایه‌گذاری و سهام شرکت‌های پربازده ریسک سرمایه‌گذاری‌های خود را به حداقل برسانند.

منبع: نشریه وخارزم – بهار 1400